JU "MUZEJI, GALERIJA I BIBLIOTEKA" BUDVA
MODERNA GALERIJA


22.09.2008.

Izložba slika
Mihail Milo Pavlović

 

Sa otvaranja izložbe

Prisutne je pozdravio autor izložbe. Naglašavajući da je neuobičajeno da se autor obraća na početku otvaranja izložbe, ističe da je imao potrebu da govori o ljubavi - o pravoj i iskrenoj ljubavi koju osjeća prema Budvi. O Budvi i Crnoj Gori kao trajnoj inspiraciji za svoje stvaralaštvo.

Milo Pavlović

Gradonačelnik Budve Rajko Kuljača je govorio o slikarstvu Mila Pavlovića, o njegovom radu u nekadašnjem ateljeu u Starom gradu, o izložbama drugih slikara koje je Milo organizovao u Starom gradu i o velikom broju slika na kojima su zastupljeni motivi sa područja Budve.

Gradonačelnik Budve Rajko Kuljača

Gradonačelnik Cetinja dr Milo Janković je istakao ulogu Mila Pavlovića u otvaranju i funkcionisanju raznih institucija kulture u Crnoj Gori, kao i o njegovom pedagoškom radu dugom trideset i šest godina. Pomenuo je i brojne nagrade koje je dobio autor kao i veliki broj muzeja koji posjeduje njegove slike.

Ambasador Austrije u Crnoj Gori Florijan Raunig je otvorio izložbu Mila Pavlovića. Upoznao je autora radeći na projektu zaštite kulturnog spomenika u Gusinju i kao rezultat plodne saradnje javila se kod autora želja da gospodin Rauning otvori izložbu.

Florijan Raunig

Naredni tekst preuzet iz kataloga koji je izdat povodom organizovanja izložbe u Modernoj galeriji.

"Ко hoće da shvati pjesnika, mora da ode u njegovu zemlju " (Wenden Dichter)

       Osim u introvertnim prostorima sopstva i emotivno - kritičkom odnosu prema neposrednom okruženju umjetnici modeme nalaze svoj inspirativni izvor u tajnama zavičajnih predjela, "kao vascijelom svijetu od iskona". U njima su likovni stvaraoci vjekovima nalazili refleksije svojih egzistencijalnih i duhovnih stanja. Crna Gora predstavlja jedinstven prirodni i duhovni fenomen. U njoj je čovjek tijesno povezan sa antejskim silama prirode, sa samom suštinom postanja. Dominantaost prirode je prisutna i onda kada su civilizacijske tekovine otvarale širom vrata znanju i slutnji prema drugačijim svjetovima. Međutim, ta opijajuća zavisnost vremenom se pretvorila u moć stvaralaca, da oslobađajući sopstvenu ličnost, svoje potisnute misli i osjećanja, ostvare dragačiji odnos prema prirodi dajući joj novo značenje kroz poistovjećivanje svog unutrašnjeg svijeta sa njenim morfološkim karakteristikama.

       Jedan od umjetnika koji je prodirući u bit prirode, kroz krucijalne aspekte njenog kosmičkog jedinstva, iskristalisao problemsko pitanje o kompleksnosti dualističkog odnosa realnog i nadrealnog, zemaljskog i nebeskog, lirskog i dramatičnog, je slikar i likovni pedagog Mihail Milo Pavlović.
Genius loci rodne Cme Gore predstavlja nukleus iz kojeg je formirao svoj slikarski svijet. Kamen,voda, vazduh i vatra, kao kosmološki elementi neprestanih promjena, i njihove interakcije i emanacije u pojavnom svijetu: planine, ravnice, pomorje predstavljaju područja vitalističke energije u kojima je Pavlović uspio da harmonizuje realno i fantastično, arkadijsko i strahotao. Sve se dešava između mora i neba, kamena i neba, gdje, zapravo, trijumfuje nebo kao izvor svjetlosti i života, kao "osnovno sredstvo ekspanzije osjećanja". To je prostor iz kojeg je nestao čovjek, ali njegovo prisustvo je utkano u svakom djeliću slike. Možemo ga naći u njegovim tvoračkim tragovima na zemlji i duhovnim nebeskim sferama, gdje se projektuju transcendentalne senzacije njegovih strahova i nespokoja. U ovom slikarstvu lirske meditacije, simboličkih i misterijskih implikacija, ljudska drama se pretopila u dramu prirode, dok se snaga ekspresije udružila sa toplim lirizmom. Ovdje je sve podređeno mediteranskoj snazi boje i magiji svjetlost, atmosferi intimne poetike iza koje se naslućuju misteriozne sfere neobjašnjivog, iracionalnog, fantastičnog.
Slikarski put Mihaila Pavlovića, jednog od najdosljednijih pejzažista i akvarelistau cmogorskoj likovnoj umjetnosti, mo-žemo pratiti od ranih pedesetih godina. Na našoj umjetničkoj sceni dešavale su se, od tada do danas, mnoge promjene koje su otvarale put novim izražajnim mogućnostima modeme i postmoderne, međutim, onje ostao dosljedanpersonalnoj likovnoj poetici.

       Na slikama nastalim tokom šeste decenije 20. vijeka, možemo evidentirati uticaj Lubarde, kao svojevrstan fenomen kojije našao odraza u stvaralaštvu gotovo svih crnogorskih umjetnika koji su započeli slikarsku karijeru pedesetih godina. Slike koje obuhvata ciklus "Katunska nahija" karakteriše širok ekspresivan potez koji formira asocijativne, stilizovane masive crnogorskih brda koncentrisane u jedinstvenom plavo-sivom jezgra sa mjestimičnim akcentima crvene. Uporedo radi i figuralne kompozicije na kojima prenosi autentične folklorne elemente i psihološke karakteristike ljudi poniklih na crnogorskom tlu. "Kamen je moja opsesija. Interesuje me veza između kamena i života koji na njemu teče. Tražim vezu između folklora i ambijenta. Naručito me tu interesuje izraz kod portreta i pojedine ličnosti iz istorije Crne Gore" (M. Pavlović). U tom periodu radi lirski intonirane akvarele urbanih sredina i panoramske predjele Katunske nahije, Budve, Boke Kotorske, Bačke..., naturalističke i topografske slikovitosti, na kojima se mogu registrovati elementi koji će obilježiti njegovo kasnije slikarstvo: poetska atmosfera, metafizičko osvjetljenje, tople kolorističke senzacije, ali i akcenti crne koja unosi novi kvalitet u suptilne hromatske odnose. Ove kompozicije, ispunjene harmoničnim hromatskim sazvučjima akvarelske prozračnosti, definisane su formama jasnih obrisa koje se ističu u odsjaju blistave svjetlosti. Međutim, dok široki panoramski predjeli i urbane cjeline imaju realističke osobenosti, na uskovitlanom crvenom nebu javljaju se mijene koje će unijeti novu dimenziju u njegovo kasnije likovno djelo. O stvaralaštvu Mihaila Pavlovića iz ovog perioda istoričar umjetnosti Pavle Vasić zapisao je: "Svježi, istovremeno senzibilni i impulsivni, zanatski dovedeni do perfekcije, akvareli Mila Pavlovića podsjećaju na arabeske koje omamljuju i vječno se pamte. Prefinjeno saopštava likovni doživljaj Crne Gore koji nosi u sebi" (1968). Na internacionalnom Bijenalu u Milanu 1965. dobija nagradu za sliku "Montenegro" koja je još uvijek ispunjena "lubardijanskim" unutrašnjim nabojem, jezgrovitošću i simboličkom svedenošću. Na radovima iste likovno-jezičke poetike punim materije i svjetlosti, nalazimo apstrahovane elemente koji grade nezavisnu slikarsku stvarnost zasnovanu na međuodnosima precizno određenih formi.

       Uravnotežene kompozicije realizovane su ritmalnim kadencama homogenih i konvergentnih linija, i formama ispunjenim snažnim energetskim i emotivnim nabojem. Krajem šeste decenije, pored pejzaža, inspirisanih ambijentalnim okruženjem, Pavlović radi slike u kojima je realno transformisano u apstraktno. Ove kompozicije kosmičke mimetičnosti i asocijativnosti, defmisane kao magline u "otrantskom prostora", treperavim pokretom mase i pastuoznom fakturom dobijaju optičke karakteristike enformela. Luministički efekti istančanih zeleno plavih tonova stvaraju koprenu koja omekšava i rasipa obrise formi obavijenih aurom unutrašnje, tajanstvene svjetlosti.

       Od osamdesetih godina nebo postaje prostor na kojem projektuje transcendentalno: Nebo nad Biljardom, Nebo nad Svetim Stefanom, Nebo nad Cmom Gorom, Crna Gora. Simbol svetog reda univerzuma, neuništiva sila svjetlosti i moći, nebo na akvarelima, pastelima i uljima Mila Pavlovića predstavlja odraz unutrašnjeg čovjekovog mikrokozma, ali i "vatrenu kišu" koja oplođuje duhovne i materijalne prostore na zemlji. Polazeći od realnog ambijenta sentimentalnih i romantičnih osobenosti, on prelazi u metafizičke prostore. Ove kolorističke senzacije, ispunjene snovima i snoviđenjem nadrealnog, posjeduju iracionalnu notu mistične konotacije. Iznad širokog nepokretnog ambijenta odvija se drama u atmosferi, eksplozija dovedena u fazu čudesnog, kulminacionag trenutka. Nebo izbrazdano čas jakim bojama, čas plavetnilom beskraja, presjecaju dramatično uskovitlani pramenovi, "podignuti snažnim vihorom". Oni su "siloviti i šikljaju kao mlaz sumpora, ili plamte kao buktinje po cijeloj površini pretvorenoj u neprestano kruženje i nezaustavljivo kretanje".

       Na slikama realizovanim u atmosferi samoće i beskraja, koje percipiraju prirodu kao simbol izvornosti i subjektivnog viđenja svijeta, pojavljuje se "pijavica" nastala u oluji, fascinantan prirodni fenomen koji predstavlja imanentan motiv slikarskog djela Mila Pavlovića. Kolorističko tkivo određuje kompozicionu ravnotežu, emotivnu višeslojnost, snagu ekspresivnog izraza. Prefinjenost tonskih odnosa: plave, bijele, ružičaste, oranž, crvene, i svjetlost koja se rađa iz istog izvora, stvaraju suptilne harmonije i toplo intoniranu sanjarsku atmosferu.

       U novijim slikama rasplinute kolorističke senzacije sintetizuju se crne klinaste forme koje iniciraju princip Yang suprotstavljen zemljinom principu Yin. Klin predstavlja uljeza koji pravi drastičan rez u baršunaste hromatske harmonije. Javlja se kao forma koja evocira prijetnju, tjeskobu i smrt, ali i kosmičku silu i stvaralačku energiju. On unosi kvalitet materijalne discipline i sređenosti u crveno-žuto-bijele korone koje se rasplinjavaju poput optičkih varki polame svjetlosti. Javlja se i u pejzažima Durmitora, na kojima kamene gromade izniču iz magle koja istovremeno otkriva i prekriva forme.

       Na nekim pejzažima gube se realističke forme, ali se zadržavaju unutrašnji znaci asocijativnog prosedea. U iracionalnom prostoru oblici su diskretno pokrenuti a konture preobražene u slobodno interpretiranu apstraktnu arabesku. Poput japanskih estampi i direrovskih studija Pavlović slika biljke koje se izdvajaju iz okolnog ambijenta kao uasmljeni izdanci "ocrtani" na nebeskom obzorju.

       Na slikama u ulju, njegovim simfonijama u plavom, pogled se stapa sa beskrajem. Ove kompozicije kao da su sačinjene od svjetlosti, vode i slutnje. Lirski intonirane slike tamerovske poetike sa kristalnim, eteričnim omotačem, kao da su nastale poslije kiše kada se sve pretvara u prozračno lednu izmaglicu iza koje se nazire sunce, koje je nekad čisto i jasno dominiralo nad pejzažima Katunske nahije.
Pavlović radi i figuralne kompozicije. Na njima se pojavlje hristolika flgura uzdignuta na pijedestal koji formiraju apstraktne i asocijativne ljudske prilike. Lik obavijen velom mistične tajne gubi se u opsjenama koje prikrivaju njegov identitet.

       Artizmom zasnovanim na estetskim vrijednostima koji projektuje u čvrstu strakturu kamenih predjela, smirenoj razlivensti velikih "ogledala vode" i ravnica, urbanim cjelinama, plamenim nebesima, ogromnim prostranstvima, Mihail Milo Pavlović ostvaruje samosvojan prodor u bit prirode, u koji transmituje svoj unutrašnji svijet, svoj lirski i intiman odnos prema neposrednom okraženju. Harmoničnim jedinstvom intezivno bojenih akorda plavo-sivih i zelenih tonova stišanog tonaliteta; horizontalnih i vertikalnih repera; mirnih, okamenjenih zemaljskih predjela i uznemirenih nebesa; lirskih sekvenci i dramatičnih snoviđenja, on je stvorio svijet u kojem je romantična, fantastična vizija prožeta snažnim misticizmom.

Ljiljana Zeković, Cetinje, 2008.

BIOGRAFIJA

Milo-Pavlović, akademski slikar, Cetinje, 25.10.1935.

       Osnovnu školu i nižu gimnaziju završio je na Cetinju. Prve pouke o crtanju i slikanju dobio je u roditeljskoj kući na Cetinju od Mila Milunovića i Petra Lubarde. Završio je Školu za primjenjene umjetaosti u Herceg Novom. Diplomirao je na Pedagoškoj akademiji u Rijeci (Hrvatska) na Odsjeku za likovne umjetnosti i likovni odgoj. Kao stipendista jugoslovenskog Fonda "Moša Pijade" boravio je u Parizu na Воаuх Arts. Kao stipendista vlade Sovjetskog Saveza specijalizirao je slikarstvo na Umjetničkoj akademiji "Rjepin" u Lenjingradu. Bio je na studijskim putovanjima u Grčkoj, Italiji, Rumuniji, SSSR, Holandiji, Francuskoj, Švajcarskoj, Egiptu, Indiji, SAD, Španiji, Kini, Kubi, Kanadi i Australiji.

       Član je i učesnik likovnih kolonija: Počitelj (jedan od utemeljivača), Palić, Aranđelovac, Topola, Ečka, Strumica, Prilep, Hvar, Dugo Selo, Ozalj, Zilik-Karlovac, Sombor, Piran Čačak, Sevr (Francuska), Peruđa (Italija), Moskva i Krasnodar (Sovjetski Savez), Žabljak, Budva, Ulcinj, Bar, Rožaje, Tivat, Plav, Podgorica, Igalo...

       Imao je 51 samostalnu izložbu u zemlji i inostranstvu: Cetinje, Titograd-Podgorica, Zrenjanin, Stari grad-Hvar, Minhen, Mildorf, Sveti Stefan, Sarajevo, Bar, Herceg Novi, Budva, Spoleto, Peruđa, Petrovac, Nikšić, Kotor, Kastroma, Ulcinj, Igalo, Otava, Nipien, Žabljak, Virpazar, Plav...

       Učestvovao je na 372 grupne republičke, savezne i međunarodne izložbe u zemlji i svijetu: Herceg Novi, Cetinje, Titograd-Podgorica, Milano-Lisome, Zrenjanin, Ečka, Spoleto, Peruđa, Beograd, Kluž, Prilep, Aranđelovac, Karlovac, Vinkovci, Zadar, Kragujevac, Topola-Lipovac, Osijek, Dugo Selo, Niš, Štutgart, Keln, Krasnodar, Sečuan, Njujork, Sarajevo, Ozalj, Novi Sad, Ljubljana, Zemun, Budva, Kastroma, Lenjingrad, Rim, Pariz, Heselt, Šarlrloa, Zagreb, Počitelj, Ваr, Ulcinj, Otava-Nipien, Bečići, Igalo, Plav, Srebrenik. Učestvovao je na svih 29 izložbi cetinjskog salona jugoslovenske likovne umjetaosti "13. novembar" čiji je jedan od osnivača. Od 1957. godine izlaže na izložbama ULUCG-a. Po konkursu izabran je za člana ULUCG-a i SLUJ-a 1957, godine. Od 1957. godine humanitarnim akcijama, institucijama kulture i obrazovanja, medicinskim ustanovama, društvenim akcijama, poklonio je više od 260 svojih umjetničkih djela. Bio je volonterski sekretar ULUCG-a, a potom i predsjednik. Bio je i član predsjedništva Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije.

LIKOVNO PEDAGOŠKI RAD

- Inicirao je da se galerija Crvene komune u Petrovcu oslovi imenom petrovačkog slikara Marka Gregovića
- Inicirao je da se izložbeni prostor "Velike Plaže" na Velikoj Plaži u Ulcinju oslovi imenom slikara Đoka Popovića, čelnika cmogorske modeme
- Inicirao je da se umjetnička galerija u Pljevljima oslovi imenom poznatog pljevaljskog slikara i pjesnika Vitomira Srbljanovića
-Pavlovićev likovno pedagoški rad i angažman bio je poznat i priznat u svim republikama ех Jugoslavije i inostranstva
-Bio je višegodišnji predsjednik Udruženja likovnih pedagoga Cme Gore, član Predsjedništva saveza likovnih pedagoga Jugoslavije, čiji je predstavnik bio u Evropskom komitetu INSE-a
-Bio je dugogodišnji član Odbora za likovne umjetnosti- Savezne komisije za kulturne veze sa inostranstvom-Beograd
-Bio je član Saveznog Fonda za unapređivanje likovne umjetnosti "Moša Pijade" u Beogradu
-Bio je predavač na brojnim skupovima likovnih pedagoga u svim republikama ех Jugoslavije: Ljubljani, Kranju, Rabcu, Zagrebu, Belom Manastiru, Splitu, Vrlici, Hvaru, Čakovcu, Dubrovniku, Banja Luci, Tuzli, Zenici, Mostaru, Beogradu, Novom Sadu, Subotici, Zrenjaninu, Somboru, Mataruškoj Banji, Novom Pazaru, Prištini, Kruševu, Skoplju. ..kao i na brojnim stručnim skupovima u svim opštinski centrima u Crnoj Gori
-Bio je delegat Jugoslavije i predavač na Svjetskom kongresu INSE-a u Parizu 1975.godine. Predstavnik Jugoslavije, predavač ili gost na regionalnim i svjetskim stračnim skupovima likovnih pedagoga u Novom Sadu, Zagrebu, Bratislavi, Pragu, Moskvi, Bukureštu, Helsinkiju, Aleksandriji, Nju Delhiju, Njujorku, San Francisku, Pekingu, Sečuanu, Kastromi, Nipeanu, Otavi...
-Predvodio je delegaciju Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije radi uspostavljanja odnosa i saradnje sa umjetnicima Rumunije (Bukurešt i Kluž), Sovjetskog Saveza (Moskva)
-Zapažen mu je referat "Umjetnost u Jugoslaviji-danas" na X Kongresu SKJ u Beogradu
-Radio je kao stručni učitelj, nastavnik i profesor na Cetinju (OŠ" Vuk Stefanović Karadžić", OŠ "Lovćenski partizanski odred", Školi za učenike u privredi, Gimnaziji, Srednjoškolskom centra, Umjetničkoj školi "Petar Lubarda" i u Budvi (Gimnazija). Bio je republički savjetnika za likovno vaspitanje i likovnu umjetnost u Zavodu za školstvo Crne Gore u Podgorici
-Pored slikarstva bavi se likovno pedagoškim radom, pubicistikomi i poezijom
-Napisao je više od 60 likovnih prikaza i otvorio pedesetak izložbi
-Pavlović je vrlo aktivna društvena ličnost

-Jedan je od osnivača društva prijatelja i poštovalaca Cetinja
-Jedan je od osnivača crnogorskog PEN centra čiji je bio i potpredsjednik
-Jedan je od osnivača Matice cmogorske
-Član je Hrvatskog PEN centra
-Počasni je član Likovne akademije u Terniju (Italija) i njen zastupnik za balkanske zemlje
-Protagonista za vraćanje Crnogorske prvoslavne, autokefalne crkve
-Bio je predsjednik Crnogorskog odbora Crnogorske pravoslavne crkve
-Govorio na hirotoniji Njegovog Blaženstva Mitropolita CPC gospodina Mihaila u crkvi Sv. Paraskeve u Sofiji. Član je Mitropolitskog Savjeta CPC
-Jedan je od osnivača Liberalnog sveza Crne Gore
-U tri mandata bio je odbornik SO Cetinje, nosilac izborne liste LSCG Cetinje za nominaciju gradonačelnika
-Bio je od strane udruženja ULUCG-a nominovan za Trinaestojulsku nagradu
-U svom bivšem "Ateljeu Pavlović" u Budvi organizovao je reprezentativne izložbe djela: Mila Milunovića, Voja Stanića, Stevana Luketića i svoju
-Idejni je utemeljivač i suorganizator umjetničke galerije "Đoko Popović" Velika Plaža-Ulcinj
-Djela mu se nalaze u dvadesetak poznatih galerija u svijetu kao i u brojnim privatnim kolekcijama i zbirkama
- U Kastromi-dvorcu Ramanova-Sveruskom muzeju umjetnosti, stalna je postavka njegovih crteža i akvarela
- Donatorske kolekcije njegovih radova čuvaju: Galerija "Đoko Popović" u Ulcinju, hotel Albatros u Ulcinju, Bolnica u Nikšiću (dječje odjeljenje), Nacionalni раrк Durmitor na Žabljaku
-Poklonio je pozanto djelo "Otvori se nebo nad Biljardom" zemlji koja je prva u svijetu priznala nezavisnost Crne Gore
-Bio je član Pokreta za nezavisnu Crnu Goru
-Bio je član brojnih uglednih odbora, žirija, komisija u zemlji i inostranstvu
-Danas živi u Podgorici i isključivo se bavi slikanjem i pisanjem