01.09.2009.
Crkva Santa Maria

GRAD TEATAR BUDVA

Izložba
Tomislava Toma Pavićevića
"SLIKA KAO MEMENTO MORI"

       U okviru postfestivalskih aktivnosti festivala „Grad teatar“ u crkvi "Santa Marija in Punta" održana je izložba Tomislava Toma Pavićevića. Izložbu je otvorila Lucija Jelušić Đurašković, istoričarka umjetnosti.

Sa otvaranja izložbe

Tomislav Tomo Pavićević

Tomislav Tomo Pavićević je rođen u Titogradu 1952. godine.
Višu pedagošku akademiju završio je u Nikšiću.
Član je ULUCG-a od 1978. Imao je više samostalnih izložbi, od kojih se ističu izložbe u Umjetničkom paviljonu u Podgorici (1984, 1987, 1988, 1989, 1990, 1992, 1993, 1994, 1998, 2002, 2006. i 2008.), kao i izložbe u galeriji »Citadela« (Budva, 1993.), galeriji Republičkog kulturnog centra (Podgorica, 1994.) i galeriji »Dado« Narodnog muzeja CG (Cetinje, 2006.).
Grupno je izlagao na tradicionalnim izložbama ULUCG-a od 1978. god. i Cetinjskom salonu jugoslovenske likovne umjenosti »13. novembar« (1979-1984).
Učesnik je i izložbe »Savremena crnogorska umjetnost« u Galeriji Dojče Vele u Kelnu 2000. godine. Dobitnik je niza nagrada i priznanja (Otkupna nagrada »Savremeni crnogorski crtež (mladi)«; Nagrada »Slikari svom gradu«, Titograd 1979; Nagrada ULUCG-a za 1990. godinu; nagrada »Milunović, Stijović, Lubarda« na Tradicionalnoj izložbi ULUCG-a 1996. godine).

Lucija Jelušić Đurašković

"Slikarstvo Tomislava Toma Pavićevića kao da ne trpi stilska određenja, ono je svojom suštinom protiv ustaljenih pravila i kanona, oslobođeno banalnih životnih akcesorija, ali ne i onoga što čini bit samog života. Sa jakom potrebom da kroz vizuelni iskaz izrazi svu snagu ličnih, unutarnjih doživljaja osnovnih egzistencijalnih pitanja, sublimiranih u pitanju o prolaznosti i smrti, Pavićević, posebno u svom posljednjem ciklusu, ostvaruje djela u kojima osobenim ekspresivnim jezikom realizuje svoje figurativno-asocijativne metafizičke vizije. Mistična atmosfera, atmosfera beznađa i straha nad užasom smrti koju neminovno prati trulež i raspadanje, prožima izdužene likove-leševe smještene u kovčezima ograničenim prolaznom linijom života. Bez obzira na faze kroz koje je prolazio, čini se da su ova djela i osnovni sublimat dosadašnjeg umjetnikovog likovnog iskustva.

Pavićevićeva likovna poetika konstantno korespondira između formalnog i značenjskog sloja njegove slike. Njega ne zanimaju detalji, već nastojanje da ostvari generalni utisak osobene relacije između likova i figuracije na slici koja zrači specifičnim senzibilitetom neposredno prenesenim na posmatrača. Sporedne i slučajne pojedinosti Pavićević svjesno zapostavlja, dajući prednost spontanosti i dubokom osluškivanju sopstvenog unutarnjeg govora. Ove slike, naročito izduženih dimenzija, na kojima se služi isključivo crnom, sivom, braonkastom, bjeličastom i zelenkastom hromatskom skalom razvijaju atmosferu simboličnog repertoara koja sugeriše utisak usamljenosti, melanholičnog i turobnog osjećanja. Prividno ispošćen slikarski izraz, katkada akcentovan monohromijom, lica lišena individualnih fizionomskih karakteristika, pokatkad cinički razgolićene rugobe sa životinjskim strastima, a pokatkad bolom i patnjom izmučena tjela nevinih duša, znakovno definišu većinu djela potencirajući nemir i osjećanje tjeskobe. Da li je to težnja ka provokaciji potisnutih i zaboravljenih duhovnih slojeva kod posmatrača, ili odraz neprikrivene ironije i satiričnog duha stvaraoca koji duboko osjeća napuštenost čovjekovog bića, njegovu otuđenost, usamljenost u odsustvu smisla, ili, pak, i jedno i drugo? Zato, u značenjskoj osnovi Pavićevićeve slike centralno mjesto zauzima osjećanje prolaznog koje rezultira smrću kao konačnim krajem života, smrću kao vječnom ništa koje se pobjednički smije životu, smije umjetnosti kojoj, takođe, kroz civilizacijski hod, prijeti nestanak.

Tema odnosa života i smrti, te njihovog smisla, dakle, opsjednutost pitanjima koje naročito postavlja egzistencijalistička filozofija (Sartr, Kami, Hajdeger, Kafka...), te svjestnost nad egzistencijalnom prolaznožću koja kao da čini uvod u ništavilo, besmislicu ili prazninu, osnova su iz koje nastaju Pavićevićeve slike. Maestralnim crtežom izvedenim kroz različite strukturne podloge (najčešće kombinovana tehnika na izgužvanom medicinskom papiru), Pavićević potencira paradigmatsko projavljivanje zla, kroz smrt, preko ružnog, izobličenog, razorenog i rasutog... Sasvim osobena linija, vibrantna i istovremeno precizna, više je nego dovoljno živa i ekspresivna da paradoksalno prikaže mrtvo, potencirajući izraze lica koji se naprosto urezuju u svijest posmatrača, kao pečat opomene da je kob smrti uvjektu negdje u blizini, oko nas, dovoljno snažna da nas uvede u strah kao predvorje panične sumnje u smisao postojanja. Ustvari, moglo bi se reći, preko linije Pavićević pred nama konstantno oživljava problem smrti, odnosno suočavanja sa njom. Nago i beživotno ljudsko tijelo samo je povod da se kroz umjetnički izraz, vizuelnim likovnim sredstvima, sagleda ono nešto suštinsko koje čini egzistencijalnu relaciju između života i smrti. Ono je simbol prolazećeg koje se dešava upravo tu pred nama. Ono nam se obraća egzistencijalnom istinom, mimoilazeći iluzionističku laž. Specifična izržajnost i bizarnost, uz opšti utisak groteske sa težištem ka tragičnom, u stanju je da razori i posljednji tračak nade u neumoljivoj surovosti potrošačkog društva današnjice opsjednutog bijegom od sopstvene egzistencijalne suštine. Jer, i Bog je mrtav. Da li je to ukazivanje na opasnost od odsustva duha u biću, od duhovne praznine kao izgubljene skretnice sa puta koji jedini vodi ka smislom ispunjenom cilju? Da li je to ukazivanje na opasnost od besmislice besciljnog? Ovakvim opredjeljenjem umjetnik se bori protiv kompleksnog zla današnjice, provocirajući posmatrača na razmišljanje, budeći i angažujući njegova čula na pobunu. On kamijevski suprostavlja smisao pobune kao jedan od načina da se suprostavi besmislu. A kako ističe Kami: »bit umjetnosti i jeste u pobuni, jer je umjetnost uvijek protest prema stvarnosti.

Dakle, vratiti čovjeka svojoj zaboravljenoj suštini i postaviti ga pred smislom egzistencije koji uključuje problem smrti ili odnosa prema smrti. Zato, ova izložba nosi u sebi najdublju egzistencijalnu poruku i opomenu. Samo ovako snažna, umjetnički osobena i kreativnošću nadarena ličnost, kakva je ličnost Toma Pavićevića, u stanju je da opsjednutost suštinom smisla ljudskog postojanja pretoči u temeljni princip sopstvenog likovnog svijeta ispunjenog opštom humanom, univerzalnom istinom. Ovakvim svojim umjetničko-stvaralačkim stavom Tomo Pavićević daje nemjerljivo značajan i upečatljiv doprinos savremenoj crnogorskoj umjetnosti".

Lucija Jelušić Đurašković

Tekst u ovom prilogu je preuzet iz kataloga koji je izdat povodom otvaranja izložbe.